Στη σημερινή συνεδρίαση του ειδικευμένου τμήματος «Μεταφορές, ενέργεια,
υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών» της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και
Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) στις Βρυξέλλες ψηφίστηκε ομόφωνα (94 ψήφοι
υπέρ, 0 κατά και 0 αποχές) η γνωμοδότηση με θέμα: «Η προσβασιμότητα
ως ανθρώπινο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία». Εισηγητής ήταν ο
πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ και του EDF (European Disability Forum) Ιωάννης
Βαρδακαστάνης, μέλος της ΕΟΚΕ εκ μέρους της Ελλάδας. Με αυτό τον τρόπο η
γνωμοδότηση θα τεθεί προς ψηφοφορία στην Ολομέλεια της ΕΟΚΕ τον
Δεκέμβριο του 2013.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική απόφαση, που οδηγεί τη συζήτηση για το μείζον θέματα της προσβασιμότητας στην ορθή του βάση: σε μια συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ουσιαστικά η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να αναγνωρίσουν ότι το άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα αυτό καθεαυτό και ότι, ως εκ τούτου, η πλήρης εφαρμογή του πρέπει να οδηγήσει, μέσω νομοθετικών και πολιτικών μέτρων, στη δημιουργία των συνθηκών που είναι απαραίτητες προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους περιβάλλον και εκδήλωση της ζωής. Αυτό έχει καίρια σημασία για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματά τους. Η προσβασιμότητα ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
Η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα Όργανα, τους πολιτικούς φορείς και τους οργανισμούς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΕΟΚΕ, να προετοιμάσουν, σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό κίνημα των ατόμων με αναπηρία, ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα, μεταξύ άλλων, στις εγκαταστάσεις, τις ιστοσελίδες και τα έγγραφά τους. Αναγνωρίζει παράλληλα ότι η προσβασιμότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα τόσο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, όσο και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και η έλλειψη προσβασιμότητας αποτελεί διάκριση αυτή καθεαυτή. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνουν την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την προσβασιμότητα στους ιστοτόπους οργανισμών του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τη σχετική γνωμοδότηση TEN/507 της ΕΟΚΕ και τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία και
τα Όργανα της ΕΕ να συμφωνήσουν όσον αφορά την ενσωμάτωση υποχρεωτικών εκ των προτέρων όρων σχετικά με την προσβασιμότητα και την αναπηρία στον υφιστάμενο κανονισμό κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, στα μέσα εξωτερικής βοήθειας και σε άλλα μέσα χρηματοδότησης.
Με το πέρας της ψηφοφορίας, ο κ. Βαρδακαστάνης προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση: «Η οικονομική κρίση και τα συνεπόμενα μέτρα λιτότητας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη ως δικαιολογία για να υπονομευτεί ο σεβασμός της προσβασιμότητας ως ανθρώπινου δικαιώματος. Ταυτόχρονα πρέπει να συνεκτιμώνται οι ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές: η ελευθερία επιλογής και κυκλοφορίας, η ανεξάρτητη διαβίωση, η αξιοπρεπής στέγαση, η συμμετοχή και ο καθολικός σχεδιασμός. Μια προσέγγιση της αναπηρίας συνολικά με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαίνει ότι η ΕΕ, ως συμβαλλόμενο μέλος στη Σύμβαση, και όλοι οι πολίτες της έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία όλοι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, να έχουν τη δυνατότητα να απολαύουν πλήρως των ατομικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τους».
Ακολουθεί η γνωμοδότηση :
Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ
του ειδικευμένου τμήματος
Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών
με θέμα
«Η προσβασιμότητα ως ανθρώπινο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες»
(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
_____________
Εισηγητής: ο κ. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ
_____________
Προς τα μέλη του ειδικευμένου τμήματος «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών»
ΣΗΜ.: Το παρόν έγγραφο θα εξεταστεί κατά τη συνεδρίαση που θα πραγματοποιηθεί στις 19 Νοεμβρίου 2013 και ώρα 10:00. Για την έγκαιρη μετάφρασή τους, οι ενδεχόμενες τροπολογίες πρέπει να υποβληθούν γραπτώς στη γραμματεία του τμήματος το αργότερο έως τις 14 Νοεμβρίου 2013 και ώρα 10.00 (διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: ten@eesc.europa.eu).
Το έγγραφο εστάλη για μετάφραση στις: 29 Οκτωβρίου 2013
Υπάλληλος διοίκησης: ο κ. Nuno QUENTAL
Ομάδα μελέτης: Πρόεδρος: ο κ. MORDANT (BE-II)
Η προσβασιμότητα ως ανθρώπινο δικαίωμα
Εισηγητής: ο κ. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ (GR-III)
Μέλη: ο κ. ABILDGAARD (DK-III)
η κ. ANCA (LV-III)
η κ. CARR (EE-II)
η κ. DRBALOVA (CZ-I) (άρθ. 62 – κ. ZBORIL)
ο κ. GRAF VON SCHWERIN (DE-II)
ο κ. HADJIYSKY (BG-I)
ο κ. HEINISCH (DE-III) (άρθ. 62 – κ. WOLF)
ο κ. MORGAN (UK-I)
ο κ. PEZZINI (IT-I)
η κ. PREIDIENE (LT-II)
Εμπειρογνώμονας
Ο κ. GÜEMES (για τον εισηγητή/την Ομάδα IIΙ)
1.1 Η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να αναγνωρίσουν ότι το άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (εφεξής ΣΗΕΔΑΑ) συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα αυτό καθεαυτό και ότι, ως εκ τούτου, η πλήρης εφαρμογή του πρέπει να οδηγήσει, μέσω νομοθετικών και πολιτικών μέτρων, στη δημιουργία των συνθηκών που είναι απαραίτητες προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους περιβάλλον και εκδήλωση της ζωής. Αυτό έχει καίρια σημασία για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματά τους. Η προσβασιμότητα ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
1.2 Η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα Όργανα, τους πολιτικούς φορείς και τους οργανισμούς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΕΟΚΕ, να προετοιμάσουν, σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό κίνημα των ατόμων με αναπηρία, ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα, μεταξύ άλλων, στις εγκαταστάσεις, τους ιστοτόπους και τα έγγραφά τους.
1.3 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η προσβασιμότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα τόσο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, όσο και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής.
1.4 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι πραγματοποιήθηκαν σημαντικά βήματα σε τομείς όπως οι μεταφορές και οι τηλεπικοινωνίες (π.χ. το Ψηφιακό Θεματολόγιο), αλλά χρειάζονται περισσότερες δράσεις και στην εσωτερική αγορά.
1.5 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η έλλειψη προσβασιμότητας αποτελεί διάκριση αυτή καθεαυτή και, για τον λόγο αυτόν, υπογραμμίζει την ανάγκη να θεσπισθεί νομοθεσία της ΕΕ κατά των διακρίσεων, απευθύνει δε έκκληση στο Συμβούλιο να ενεργήσει ώστε να απεμπλακεί η πρόταση οδηγίας για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης εκτός του χώρου εργασίας (άρθρο 19 της ΣΛΕΕ).
1.6 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα.
1.7 Η ΕΟΚΕ καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνουν την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την προσβασιμότητα στους ιστοτόπους οργανισμών του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τη σχετική γνωμοδότηση TEN/507 της ΕΟΚΕ και τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία.
1.8 Η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να συμφωνήσουν όσον αφορά την ενσωμάτωση υποχρεωτικών εκ των υστέρων όρων σχετικά με την προσβασιμότητα και την αναπηρία στον υφιστάμενο κανονισμό κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, στα μέσα εξωτερικής βοήθειας και σε άλλα μέσα χρηματοδότησης.
1.9 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η κρίση και τα συνεπόμενα μέτρα λιτότητας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη ως δικαιολογία για να υπονομευτεί ο σεβασμός της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος.
1.10 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, κατά την εφαρμογή της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος, πρέπει να συνεκτιμώνται οι ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές: η ελευθερία επιλογής και κυκλοφορίας, η ανεξάρτητη διαβίωση, ηαξιοπρεπής στέγαση, η συμμετοχή, ο καθολικός σχεδιασμός και η υποχρέωση πρόβλεψης.
1.11 Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή μηχανισμούς παρακολούθησης και εφαρμογής με τη συμμετοχή των οργανώσεων που εκπροσωπούν τα άτομα με αναπηρία.
1.12 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ακόλουθοι τομείς πολιτικής της ΕΕ πρέπει να έχουν διάσταση προσβασιμότητας: ικανότητα εφαρμογής του δικαίου, πολιτική συμμετοχή, απασχόληση, κρατικές ενισχύσεις, μεταφορές, εκπαίδευση, πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, έρευνα, εξωτερική πολιτική και στέγαση.
1.13 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα Όργανα της ΕΕ, κατά την εφαρμογή των ρυθμίσεων της ΣΗΕΔΑΑ, πρέπει να προβλέπουν μέσα προσβασιμότητας όπως η τυποποίηση, η εναρμόνιση, οι τεχνικές απαιτήσεις, τα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις, οι πολιτικές των εργατικών ενώσεων και οι συλλογικές συμβάσεις.
1.14 Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι στρατηγικές ευαισθητοποίησης αποτελούν καίριο μέσο επίτευξης του σεβασμού της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος από την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων βασικών φορέων όπως οι πολίτες, τα σχολεία και τα μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με το άρθρο 8 (ΣΗΕΔΑΑ).
1.15 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προσβασιμότητα πρέπει να συμπεριληφθεί στα προγράμματα σπουδών των επιστημονικών κλάδων (π.χ. αρχιτεκτονική, μηχανολογία, πληροφορική κλπ.).
1.16 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν υπάρχουν επαρκή στατιστικά μέσα για να καθιερωθεί η πρόσβαση ως ανθρώπινο δικαίωμα και, ως εκ τούτου, καλεί την Eurostat να φροντίσει για την ανάπτυξη ανάλογων μέσων.
1.17 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευση που ανέλαβε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της να συστήσει συντονιστική επιτροπή για την παρακολούθηση της υλοποίησης της ΣΗΕΔΑΑ.
2. Εισαγωγή
2.1 Μια προσέγγιση της αναπηρίας με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαίνει ότι η ΕΕ, ως συμβαλλόμενο μέλος στη ΣΗΕΔΑΑ, και όλοι οι πολίτες της έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία όλοι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, να έχουν τη δυνατότητα να απολαύουν πλήρως των ατομικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τους.
2.2 Ο ορισμός του ατόμου με αναπηρία σύμφωνα με τη ΣΗΕΔΑΑ στηρίζει και ενισχύει την προσέγγιση της αναπηρίας με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα: "Στα άτομα με αναπηρία περιλαμβάνονται τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, ψυχικές, νοητικές ή αισθητηριακές αναπηρίες οι οποίες, σε συνδυασμό με διάφορα εμπόδια, μπορεί να δυσχεραίνουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα".
2.3 Κατά τη σύναψη της ΣΗΕΔΑΑ, η ΕΕ συμπεριέλαβε σε αυτή κατάλογο αρμοδιοτήτων, αναπόσπαστο μέρος των οποίων αποτελεί η προσβασιμότητα. Η ΣΗΕΔΑΑ αποτελεί, μέχρι στιγμής, τη μοναδική Σύμβαση που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
2.4 Στην παγκόσμια έκθεση για την αναπηρία (2011) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Παγκόσμιας Τράπεζας τονίζεται ότι το δομημένο περιβάλλον, οι μεταφορές, η πληροφόρηση και οι επικοινωνίες είναι συχνά απρόσιτες στα άτομα με αναπηρίες .
2.5 Η πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον και τις δημόσιες συγκοινωνίες αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων με αναπηρία, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 13 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στο άρθρο 12 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ). Ομοίως, η πρόσβαση στην πληροφόρηση και την επικοινωνία θεωρήθηκε προϋπόθεση για την ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο άρθρο 19(2) του ΔΣΑΠΔ .
2.6 Το εστιακό σημείο της ΣΗΕΔΑΑ (που βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην εφαρμογή της ΣΗΕΔΑΑ, πράγμα που πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερα προορατικό τρόπο.
2.7 Στις 29 Οκτωβρίου 2012, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε τη θέσπιση ενός ανεξάρτητου πλαισίου παρακολούθησης το οποίο συγκροτείται από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
2.8 Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πλήρη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού φόρουμ των ατόμων με αναπηρία στο πλαίσιο αυτό και επισημαίνει την ανάγκη στενής συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στις σχετικές διεργασίες.
2.9 Η ΣΗΕΔΑΑ αναγνωρίζει το δικαίωμα της προσβασιμότητας στα άρθρα 9, 3 και 21.
2.10 Τα άρθρα της ΣΗΕΔΑΑ σχετικά με την προσβασιμότητα διαμορφώνουν ένα σημαντικό νομικό/πολιτικό θεματολόγιο αυτό καθεαυτό, το οποίο δεν μπορεί να εξετάζεται μεμονωμένα και, ως εκ τούτου, η προσβασιμότητα θα πρέπει να θεωρείται ως μοχλός και καταλύτης της άσκησης κάθε άλλου ατομικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτιστικού δικαιώματος.
2.11 Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η προσβασιμότητα έχει τύχει μεγαλύτερης προσοχής από τον νομοθέτη της ΕΕ και έχει συμπεριληφθεί, μεταξύ άλλων, σε τομείς πολιτικής όπως οι δημόσιες συμβάσεις, τα Διαρθρωτικά Ταμεία και άλλα χρηματοδοτικά μέσα, τα δικαιώματα των επιβατών, ο τομέας των τεχνικών προτύπων (τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας για τα άτομα μειωμένης κινητικότητας - ΤΠΔ ΑΜΚ) και η απασχόληση. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της γήρανσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
2.12 Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία (ΕΣΑ), το βασικό μέσο πολιτικής που εστιάζεται συγκεκριμένα στην αναπηρία, έθεσε συγκεκριμένους στόχους της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Μέσω της στρατηγικής αυτής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε τη δέσμευση να υποβάλει νομικά δεσμευτικά μέτρα για την επίτευξη της προσβασιμότητας, συμπεριλαμβανομένης και της διαδικτυακής, καθώς και την Ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα.
2.13 Το Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη αποτελεί ενδεδειγμένο πρότυπο για τη δρομολόγηση γενικών πολιτικών στρατηγικών, ενώ παράλληλα περιλαμβάνει ειδικές δράσεις για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία. Η πρόοδος στο θέμα της προσβασιμότητας θα μεταδοθεί στην κοινωνία και στην οικονομία γενικότερα, συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και προστιθέμενης αξίας. Η πλήρης εφαρμογή του θεματολογίου θα οδηγήσει σε μια ψηφιακή Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με αναπηρία.
2.14 Υπάρχει ανάγκη να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες προσβασιμότητας στην εσωτερική αγορά, καθώς θα ενισχύσουν τη διακρατική κινητικότητα στην Ευρώπη, διευκολύνοντας ταυτόχρονα την κινητικότητα των εργαζομένων και των ατόμων με αναπηρία. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε συστήματα δια βίου μάθησης. Οι ευρωπαϊκές στρατηγικές απασχόλησης πρέπει να προβλέπουν επίσης τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την επιμόρφωση όσων καθίστανται ανάπηροι κατά τη διάρκεια του ενεργού βίου τους.
2.15 Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση έναντι της αναπηρίας, συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας και της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρίες και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους. Η απουσία ολοκληρωμένων δεικτών για την αναπηρία από την εν λόγω στρατηγική έχει οδηγήσει σε έλλειψη προσοχής/ενημέρωσης και χορήγησης πόρων για την αναπηρία. Η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί τη θεμελιώδη στρατηγική για τη διασφάλιση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.
2.16 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη πολλές προσπάθειες και, συνεπώς, επιδοκιμάζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για οδηγία σχετικά με την προσβασιμότητα στους ιστότοπους οργανισμών του δημόσιου τομέα.
2.17 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υλοποιήσει τη δέσμευσή της και να προτείνει μια νομικά δεσμευτική ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις και αναβολές.
2.18 Η οικονομική κρίση έχει δραματικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης. Τα πρότυπα προσβασιμότητας υποβαθμίζονται με συνέπεια να δημιουργούνται πιο απρόσιτες κοινωνίες. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι όλες οι οικογένειες πλήττονται από την οικονομική κρίση, αλλά οι οικογένειες παιδιών με αναπηρία πλήττονται με δυσανάλογα σκληρό τρόπο .
2.19 Η ΕΕ πρέπει να υιοθετήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για να διασφαλίσει την πρόσβαση των παιδιών με αναπηρία σε όλα τα περιβάλλοντα και όλες τις εκδηλώσεις της ζωής.
2.20 Η Ευρώπη χρειάζεται μια χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και προσβασιμότητα ως βασική προϋπόθεση για την επίτευξη βιωσιμότητας και, ειδικότερα, για την υλοποίηση της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, καθώς και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής μέσω της ένταξης των ατόμων με αναπηρία.
3. Η πρόσβαση ως ανθρώπινο δικαίωμα
3.1 Η ΕΟΚΕ πιστεύει στην ανάγκη μετατροπής της έννοιας της «Πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος» σε πολιτική και λειτουργική αντίληψη. Αποτελεί έννοια που αφορά όλη την κοινωνία και όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία.
3.2 Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το δικαίωμα πρόσβασης, τόσο ως ανθρώπινο δικαίωμα όσο και σε συνάρτηση με το πολιτικό θεματολόγιο, θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό κατά τους ακόλουθους δύο τρόπους:
ως αυτοτελές ανθρώπινο δικαίωμα, που αφορά τη δυνατότητα συμμετοχής, δράσης, χρήσης και επικοινωνίας, καθώς και αυτόνομης και ασφαλούς ενημέρωσης, και
ως ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο συναρτάται με την πραγμάτωση και άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πράγμα που το καθιστά βασικό μοχλό και καταλύτη.
3.3 Η ΕΟΚΕ αποδέχεται τις κατευθυντήριες γραμμές της ΣΗΕΔΑΑ για την περαιτέρω ανάπτυξη της έννοιας της πρόσβασης και πιστεύει ότι η χάραξη πολιτικής σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
την παροχή στα άτομα με αναπηρίες της δυνατότητας να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και
την υιοθέτηση μέτρων στα οποία να περιλαμβάνεται ο προσδιορισμός και η εξάλειψη των κωλυμάτων και των φραγμών στην προσβασιμότητα.
3.4 Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανάγκη διασφάλισης της ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων (σε σχέση με τη ζωή σε κοινότητες και τον κοινοτικό βίο) που αναφέρεται στο άρθρο 19 της ΣΗΕΔΑΑ, διαμέσου των ακόλουθων τριών βασικών δράσεων:
επιλογή από τα άτομα με αναπηρίες του χώρου διαβίωσής τους ανάλογα με τις προσωπικές τους προτιμήσεις•
διασφάλιση της απαιτούμενης στήριξης προκειμένου να απολαύουν των ίδιων δικαιωμάτων με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας και
διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στις γενικές υπηρεσίες που παρέχονται στο σύνολο του πληθυσμού.
3.5 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να είναι σε θέση να προβαίνουν σε ανεξάρτητες και αυτόνομες επιλογές, σε ισότιμη βάση με τους υπολοίπους .
3.6 Η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση της «Παγκόσμιας Έκθεσης για τις συνθήκες διαβίωσης και την ένταξη στην κοινωνία», που εκπονήθηκε πρόσφατα από την οργάνωση «Inclusion International», σύμφωνα με την οποία τα άτομα με νοητικές αναπηρίες στερούνται βασικών δικαιωμάτων πρόσβασης τόσο απαραίτητων, όσο η κατοχή των κλειδιών του σπιτιού τους, το δικαίωμα πρόσβασης σε εμπορικές υπηρεσίες, το δικαίωμα να αποφασίζουν πού θα επιθυμούσαν να κάνουν έναν περίπατο ή το δικαίωμα να μεταβούν σε παιδική χαρά μαζί με τους συμμαθητές τους.
3.7 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ιδρυματοποίηση αποτελεί ακραία παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, συγχρόνως, ατυχή συνέπεια της ανάπτυξης των κοινωνικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, εν συγκρίσει προς άλλες περιοχές του κόσμου, αφορά δε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανεξαρτήτως του βιοτικού τους επιπέδου. Οι στρατηγικές αποϊδρυματοποίησης πρέπει να συνοδεύονται από την ανάπτυξη εναλλακτικών υπηρεσιών με βάση την κοινότητα, δεδομένου ότι χωρίς τις υπηρεσίες αυτές δεν μπορεί να υπάρξει βελτίωση. Τα άτομα με αναπηρία καταλήγουν ως άστεγοι.
3.8 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η έννοια του "φραγμού" δεν πρέπει να περιορίζεται απλώς στον φυσικό φραγμό, αλλά να περιλαμβάνει και τους φραγμούς που θέτουν τόσο οι συμπεριφορές και η νομοθεσία όσο και η πολιτική, οι στάσεις, τα έθιμα, η έλλειψη ευαισθητοποίησης και οι πολιτισμικές διακρίσεις. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η άρση των εν λόγω φραγμών ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
3.9 Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην αναγνώριση της νοηματικής γλώσσας και άλλων μορφών επικοινωνίας των κωφών, καθώς και στα μορφότυπα μετατροπής της ομιλίας σε κείμενο για άτομα με προβλήματα ακοής. Πρέπει επίσης να υπάρχουν μέσα προμήθειας εγγράφων σε γραφή μπράιγ και εκφωνητές κειμένου οθόνης για τυφλούς, καθώς και ευανάγνωστες πληροφορίες για άτομα με διανοητική αναπηρία και διαταραχές συμπεριφοράς.
3.10 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η σήμανση, η πρόσβαση σε πληροφορίες και η επικοινωνία, οι υπηρεσίες υποστήριξης, ο προσανατολισμός και η μετακίνηση εντός και μέσω κτιρίων είναι ζωτικής σημασίας για πολλά άτομα με αναπηρία, κυρίως για εκείνα που πάσχουν από νοητική κόπωση.
3.11 Η ΕΟΚΕ επισημαίνει δύο βασικά σημεία τα οποία πρέπει να συνεκτιμηθούν στην ανάλυση της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος:
ο όρος "εύλογη διευκόλυνση" σημαίνει την «απαραίτητη και κατάλληλη τροποποίηση και προσαρμογή, η οποία δεν επιφέρει δυσανάλογο ή περιττό φόρτο εργασίας, όταν αυτό είναι απαραίτητο σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, προκειμένου να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαύσουν ή να ασκήσουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες τους σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα (άρθρο 2 της ΣΗΕΔΑΑ)». Σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει η εύλογη διευκόλυνση να αντικαθιστά την υποχρέωση να διασφαλίζεται η προσβασιμότητα στις υποδομές, στο δομημένο περιβάλλον, στις υπηρεσίες και στα αγαθά σύμφωνα με τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού. Η εύλογη διευκόλυνση επιδιώκει να διασφαλίσει την ατομική δικαιοσύνη με την έννοια της μη εισαγωγής διακρίσεων και της ισότητας, λαμβάνοντας υπόψη την αξιοπρέπεια, την αυτονομία και τις ατομικές επιλογές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια γενική βελτίωση των προτύπων προσβασιμότητας οδηγεί σε μια πιο εύλογη διευκόλυνση,
η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αρχή της «δυσανάλογης ή περιττής επιβάρυνσης» πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και καλεί, ως εκ τούτου, τις δημόσιες αρχές να ελέγχουν και να προωθούν την υλοποίηση εύλογων διευκολύνσεων μέσω διαφόρων εναλλακτικών τρόπων (κονδύλια, δημόσιες συμβάσεις κλπ.). Σε αυτά πρέπει να περιλαμβάνεται και μια αξιολόγηση των επιπτώσεων, στα πλαίσια της οποίας το δικαίωμα του πολίτη υπερισχύει των αναγκών του παρόχου. Κρίνεται σημαντικό να ληφθούν μέτρα ώστε οι εξαιρέσεις από την εφαρμογή της αρχής των εύλογων διευκολύνσεων να είναι ελάχιστες.
3.12 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο «καθολικός σχεδιασμός» (Universal Design) πρέπει να καταστεί κατευθυντήρια αρχή για τη διασφάλιση της πλήρους πρόσβασης στην κοινωνία και να μετουσιωθεί σε λειτουργική απαίτηση της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, παραδείγματος χάρη μέσω της συμπερίληψής του στα άρθρα ενός κανονισμού . Ο καθολικός σχεδιασμός πρέπει να συνοδεύεται από την ανάπτυξη περαιτέρω βοηθητικών συσκευών και τεχνολογιών.
3.13 Η συμμόρφωση με την υποχρέωση πρόβλεψης μπορεί να αποφέρει τεράστια οφέλη για τα άτομα με αναπηρία, προκρίνοντας τις ανάγκες τους πριν αυτές πραγματικά προκύψουν. Από τη σκοπιά του προϊόντος ή της υπηρεσίας, αυτό θα απαιτήσει εν λόγω πιθανές ανάγκες να λαμβάνονται υπόψη κατά τη φάση του σχεδιασμού.
3.14 Πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ, αφενός, της υποχρέωσης να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε όλα τα αντικείμενα που μόλις σχεδιάστηκαν, κατασκευάστηκαν ή παράχθηκαν, στις υποδομές, τα εμπορεύματα, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, και, αφετέρου, της υποχρέωσης να αίρονται τα εμπόδια και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο υπάρχον φυσικό περιβάλλον, τις μεταφορές, την πληροφόρηση και την επικοινωνία, καθώς και σε υπηρεσίες που είναι προσιτές στο ευρύ κοινό. Τα συμβαλλόμενα κράτη έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν και τις δύο αυτές προσβάσεις, αλλά καθώς η πρώτη υλοποιείται σταδιακά, τα συμβαλλόμενα κράτη πρέπει να καθορίζουν σαφή και σταθερά χρονοδιαγράμματα, διαθέτοντας επαρκείς πόρους για την άρση των υφιστάμενων εμποδίων .
3.15 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η παροχή προσωπικής βοήθειας (συμπεριλαμβανομένης της «άμεσης βοήθειας», όπως αναφέρεται στη ΣΗΕΔΑΑ) αποτελεί θεμελιώδη στοχοθετημένη δράση για τη διασφάλιση της άσκησης ορισμένων δικαιωμάτων από τα άτομα με αναπηρία.
3.16 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η μη διακριτική μεταχείριση αποτελεί μέσο ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο όμως δεν επαρκεί εάν δεν συνοδεύεται και από άλλα μέσα, όπως η ανάληψη θετικής δράσης, η τυποποίηση, η κατάρτιση και η προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στους εργοδότες, τους πολιτικούς μηχανικούς, τους αρχιτέκτονες, τους δικηγόρους, τους οικονομολόγους. Η κατάρτιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα τους. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να σημειωθεί πρόοδος σε ό,τι αφορά την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την εφαρμογή της αρχής της ισότιμης μεταχείρισης εκτός εργασίας (σύμφωνα με το άρθρο 19 της ΣΛΕΕ).
3.17 Δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει ουσιαστική εφαρμογή των υποχρεώσεων πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος χωρίς τη διασφάλιση της ουσιώδους και εποικοδομητικής συμμετοχής των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 (3) και 33 περί προσβασιμότητας. Η συμμετοχή αυτή μπορεί να διασφαλιστεί εάν οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία λαμβάνουν τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για να αναπτύσσουν τις υποστηρικτικές τους δράσεις. Η ΕΟΚΕ ζητά να εξασφαλίζει το πρόγραμμα για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα, το οποίο θα αντικαταστήσει το πρόγραμμα PROGRESS, το ίδιο επίπεδο οικονομικής στήριξης στις κεντρικές και εξειδικευμένες οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία.
3.18 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι ο βαθμός στον οποίο τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφέρει μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών, και ότι η ανισορροπία αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω αποτελεσματικών πολιτικών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
3.19 Οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες στην ΕΕ θα πρέπει να συμπεριλάβουν την προσβασιμότητα στις πολιτικές διαφορετικότητας, προάγοντας τη σύλληψη σχεδίων διαφορετικότητας.
3.20 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την επίδραση που έχει η προσβασιμότητα στην κοινωνική συνοχή και στη βιωσιμότητα και, συνεπώς, οι στρατηγικές της ΕΕ πρέπει να περιλαμβάνουν την προσβασιμότητα μεταξύ των μέσων υλοποίησης των στόχων τους.
3.21 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι γυναίκες με αναπηρία υφίστανται περιορισμούς των δικαιωμάτων τους, σε τομείς όπως αυτοί της υγείας, της κοινωνικής ένταξης, της εκπαίδευσης και της απασχόλησης, οι οποίοι έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, των προβλημάτων υγείας, της ανεργίας και της φτώχειας. Το ίδιο ισχύει και για άλλα ευάλωτα άτομα με αναπηρία, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα που χρειάζονται υψηλού επιπέδου υποστήριξη και αντιμετωπίζουν σοβαρούς περιορισμούς των δικαιωμάτων πρόσβασής τους.
3.22 Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι σημερινοί νέοι είναι το μέλλον και ότι πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες πρόσβασης έτσι ώστε να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους. Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ να μεριμνήσει ώστε οι πολιτικές για τη νεολαία να περιλαμβάνουν μια ειδική διάσταση στήριξης των νέων με αναπηρία.
4. Αντίκτυπος στη νομοθεσία και στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της ΕΕ
4.1 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, μετά την υπογραφή της ΣΗΕΔΑΑ εκ μέρους της ΕΕ, κάθε ανάλογη πολιτική/νομική πρωτοβουλία που δρομολογείται από την ΕΕ θα πρέπει να εξετάζεται με την προοπτική να διασφαλίζει την αυτόνομη διαβίωση και την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, καθώς και την εξάλειψη των διαφόρων κωλυμάτων και φραγμών. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στους ισχύοντες κανονισμούς της ΕΕ, ορισμένοι εκ των οποίων αναφέρονται στη δήλωση αρμοδιοτήτων.
4.2 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εσωτερική αγορά θα μπορούσε να αναπτυχθεί κατά τρόπον ώστε να συμπεριλαμβάνει την αναπηρία, την τυποποίηση και την εναρμόνιση ως μέσο εκσυγχρονισμού της εσωτερικής αγοράς προκειμένου να καταστεί αυτή πιο ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχει μια οικονομία της αναπηρίας.
4.3 Η ΕΟΚΕ ζητεί την κατάρτιση σχετικού θεματολογίου της ΕΕ βασισμένου στις δύο ακόλουθες συνιστώσες:
στο ανθρώπινο δικαίωμα πρόσβασης και
στη συμπερίληψη της προσβασιμότητας στη διαδικασία χάραξης και άλλων γενικών πολιτικών.
4.4 Η ΕΟΚΕ θεωρεί την πρόσβαση θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο επιβάλλει την κατάρτιση ειδικού πολιτικού θεματολογίου και καλεί επίμονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση σχετικά με ένα θεματολόγιο για τα δικαιώματα πρόσβασης στα πλαίσια της χάραξης πολιτικής της.
4.5 Η ΕΟΚΕ ζητά να αναλυθούν οι ακόλουθοι τομείς από την άποψη της πρόσβασης ως θεμελιώδους δικαιώματος:
η πρόσβαση σε ορισμένες υπηρεσίες και κοινωνικές πολιτικές απαιτεί πλήρη ικανότητα εφαρμογής του δικαίου. Η ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίσει την εναρμόνιση των αρχών που διέπουν την ικανότητα εφαρμογής του δικαίου για τα άτομα με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση•
νομική κατοχύρωση του δικαιώματος πολιτικής συμμετοχής και του δικαιώματος ψήφου των ατόμων αναπηρία σε όλες τις εκλογές (τοπικές και εθνικές), ιδίως στις ευρωπαϊκές, με τη διασφάλιση της πρόσβασης στα εκλογικά τμήματα, στις κάλπες, στην ενημέρωση από τα πολιτικά κόμματα κλπ.
ατομικά δικαιώματα (όπως το δικαίωμα ιδιοκτησίας, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα αυτονομίας, το δικαίωμα στην ασφάλεια κλπ). Η πρόσβαση σε αυτά τα βασικά ατομικά δικαιώματα πρέπει να διασφαλιστεί με την ανάληψη ενωσιακής δράσης, στην οποία θα συμπεριλαμβάνεται η προσωπική συνδρομή, έτσι ώστε τα άτομα με αναπηρία να έχουν την ελευθερία επιλογής προκειμένου να απολαύουν προσβασιμότητας.
4.6 Η ΕΟΚΕ ζητεί να αναπτυχθούν συγκεκριμένες δράσεις στους ακόλουθους τομείς, από την άποψη της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος: πρόληψη των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στα πρότυπα προσβασιμότητας και ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία• παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση • πρόγραμμα για την πρόσβαση σε κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα (κοινωνικές σχέσεις, αναψυχή, τουρισμός)• διεθνής συνεργασία, οικονομικές-εμπορικές συμφωνίες και θέση της ΕΕ για θέματα όπως οι φυσικές καταστροφές και η αναπτυξιακή συνεργασία, οι αναπτυξιακοί στόχοι της Χιλιετίας (ΑΣΧ), οι αιτούντες άσυλο, ο ΟΗΕ και το ΔΝΤ• στον τομέα της έρευνας, το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020• πρόσβαση στη στέγαση, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής στεγαστικής μέριμνας• ο αθλητισμός, ως μέσο κοινωνικής ένταξης, με πρόσβαση σε κτίρια, εγκαταστάσεις, προγράμματα κλπ.
4.7 Η ένταξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της συλλογικής δράσης όλων των ενδιαφερόμενων φορέων σε διάφορους τομείς των θεμελιωδών δικαιωμάτων:
τα πολιτικά κόμματα της ΕΕ θα πρέπει να προβλέπουν στις εσωτερικές τους διαδικασίες τρόπους συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία. Οι κοινωνικοί εταίροι οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι συλλογικές συμβάσεις περιλαμβάνουν τα άτομα με αναπηρία, προβλέποντας τρόπους πρόσβασης στην απασχόληση και εύλογες προσαρμογές. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συλλογική σύμβαση της ΕΕ για αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και απευθύνει έκκληση για την πλήρη εφαρμογή αυτής της συμφωνίας σε εθνικό επίπεδο•
οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) θα πρέπει να προωθούν δράσεις οι οποίες να περιλαμβάνουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις γενικές κοινωνικές απαιτήσεις τους• οι εγκαταστάσεις, οι ιστότοποι, οι εσωτερικές διαδικασίες και οι πολιτικές πρόσληψης θα πρέπει να είναι προσβάσιμες•
4.8 Η ΕΟΚΕ ζητεί τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής για την τυποποίηση και την προσβασιμότητα κατά την ανάπτυξη τεχνολογίας.
4.9 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η προσβασιμότητα θα επιτρέψει να αναπτυχθούν δραστηριότητες σε νέους τομείς στους οποίους απαιτούνται νέες δεξιότητες, ιδίως στον τομέα των ΤΠΕ. Τα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να ξεπεράσουν το ψηφιακό χάσμα με την υποστήριξη στοχοθετημένων πολιτικών της ΕΕ.
4.10 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι χρειάζεται ανάπτυξη ικανοτήτων από όλους τους ενδιαφερομένους φορείς: δημόσιες αρχές, ιδιωτικές επιχειρήσεις, κοινωνία των πολιτών και οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις ΜΜΕ.
4.11 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα.
4.12 Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την υποβολή της πρότασης σχετικά με την προσβασιμότητα των ιστοτόπων οργανισμών του δημόσιου τομέα και επαναλαμβάνει τις συστάσεις που διατύπωσε στη γνωμοδότηση TEN/507
το Διαδίκτυο (υπηρεσίες και περιεχόμενο) έχει αναδειχθεί σε κύριο μέσο εξεύρεσης εργασίας, απόκτησης πληροφοριών, πρόσβασης στην εκπαίδευση, πραγματοποίησης αγορών και κοινωνικοποίησης•
οι διαδικτυακές υπηρεσίες περιεχομένου πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους τους φορείς (επιχειρήσεις ή οργανισμούς του δημόσιου τομέα).
4.13 Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμπερίληψη των κριτηρίων προσβασιμότητας και των προϋποθέσεων αναπηρίας στους κανονισμούς των Διαρθρωτικών Ταμείων και σε άλλους τομείς, όπως οι μεταφορές και τα δικαιώματα των επιβατών.
4.14 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η διάσκεψη των Προέδρων της ΕΕ για θέματα αναπηρίας και η συνεδρίαση των Γενικών Διευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της ΣΗΕΔΑΑ πρέπει να διεξάγονται τακτικά, όπως έχει ανακοινωθεί, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού κινήματος των ατόμων με αναπηρία με στόχο την πολιτική παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής της ΣΗΕΔΑΑ, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για την προσβασιμότητα.
4.15 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, αν και η παρεχόμενη χρηματοδότηση είναι σαφώς ανεπαρκής, εντούτοις η συμπερίληψη της πρόσβασης μεταξύ των κριτηρίων που ισχύουν για τα υφιστάμενα συστήματα χρηματοδότησης θα επιφέρει κάποια βελτίωση σε αυτόν τον τομέα: Διαρθρωτικά Ταμεία, δέσμη μέτρων κοινωνικών επενδύσεων, μελλοντικός γενικός κανονισμός απαλλαγής ανά κατηγορία για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της απασχόλησης, κατευθυντήριες γραμμές για τα ΔΕΔ-Μ.
4.16 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να βελτιωθούν τόσο η πρόσβαση στα ΜΜΕ όσο και η προβολή των αναγκών των ατόμων με αναπηρία σε αυτού του είδους τα μέσα.
5. Παρακολούθηση
5.1 Η ΕΟΚΕ ζητά να αναπτυχθεί μια στρατηγική για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών, η οποία αποτελεί, κατά τη γνώμη της, τον μοναδικό τρόπο που διασφαλίζει την πλήρη υλοποίηση της προσβασιμότητας. Χρειάζεται επίσης να πραγματοποιηθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης των ατόμων με αναπηρία και όλων των άλλων πολιτών σχετικά με τα δικαιώματα πρόσβασης.
5.2 Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την απουσία σχετικών δεικτών και καλεί την EUROSTAT να διαμορφώσει μια στρατηγική για την ανάπτυξη ειδικών δεικτών βασιζόμενων τους δείκτες του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) και το Σχέδιο Γενικού Σχολίου της επιτροπής ΣΗΕΔΑΑ για το άρθρο 9.
5.3 Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση να ενσωματωθούν στα πρότυπα σαφή κριτήρια προσβασιμότητας και μηχανισμοί παρακολούθησης (δομημένο περιβάλλον, υποδομές, λειτουργικά συστήματα για ταμπλέτες και smartphones και εντολή 376 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας των προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ). Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να συμμετέχουν πλήρως σε όλα τα στάδια ανάπτυξης των προτύπων.
5.4 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να δημιουργηθούν ισχυρά συστήματα εφαρμογής, τα οποία δεν υπάρχουν επί του παρόντος στην Ευρώπη. Η συνεργασία στον τομέα αυτό θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί.
5.5 Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι επιβάλλεται να χρησιμοποιηθούν οι μηχανισμοί παρακολούθησης που θα προβλέπονται στον μελλοντικό κανονισμό περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εκ των προτέρων παρακολούθηση των προϋποθέσεων αναπηρίας καθώς και η πλήρης συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων ατόμων με αναπηρία στην παρακολούθηση.
5.6 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι ευρωπαϊκές και εθνικές επιμορφωτικές στρατηγικές πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων και των πανεπιστημίων.
5.7 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευση που διατύπωσε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις όσον αφορά τη σύσταση μιας συντονιστικής επιτροπής για την παρακολούθηση της υλοποίησης της ΣΗΕΔΑΑ από την ΕΟΚΕ στο πλαίσιο της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της ως πολιτικού φορέα.
5.8 Απαιτείται να προαχθεί ένα ευρωπαϊκό σύστημα μηχανισμών πιστοποίησης της προσβασιμότητας. Οι οργανώσεις ατόμων με αναπηρία πρέπει να συμμετάσχουν σε αυτό.
5.9 Η διάσταση της προσβασιμότητας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις εκτιμήσεις νομικών και πολιτικών επιπτώσεων της ΕΕ. Πρέπει να δημιουργηθούν τα εργαλεία για την προαγωγή αυτής της πρόσβασης με ενιαίο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη.
5.10 Η ΕΟΚΕ ζητεί να παρακολουθείται η εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης και της ΕΟΚΕ) και υπενθυμίζει ότι πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε κτίρια, σε πολιτικές πρόσληψης και στην ενημέρωση (σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή). Κατά την αναθεώρηση της στρατηγικής το 2015, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία σε αυτόν τον τομέα πολιτικής.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική απόφαση, που οδηγεί τη συζήτηση για το μείζον θέματα της προσβασιμότητας στην ορθή του βάση: σε μια συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ουσιαστικά η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να αναγνωρίσουν ότι το άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα αυτό καθεαυτό και ότι, ως εκ τούτου, η πλήρης εφαρμογή του πρέπει να οδηγήσει, μέσω νομοθετικών και πολιτικών μέτρων, στη δημιουργία των συνθηκών που είναι απαραίτητες προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους περιβάλλον και εκδήλωση της ζωής. Αυτό έχει καίρια σημασία για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματά τους. Η προσβασιμότητα ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
Η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα Όργανα, τους πολιτικούς φορείς και τους οργανισμούς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΕΟΚΕ, να προετοιμάσουν, σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό κίνημα των ατόμων με αναπηρία, ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα, μεταξύ άλλων, στις εγκαταστάσεις, τις ιστοσελίδες και τα έγγραφά τους. Αναγνωρίζει παράλληλα ότι η προσβασιμότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα τόσο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, όσο και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και η έλλειψη προσβασιμότητας αποτελεί διάκριση αυτή καθεαυτή. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνουν την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την προσβασιμότητα στους ιστοτόπους οργανισμών του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τη σχετική γνωμοδότηση TEN/507 της ΕΟΚΕ και τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία και
τα Όργανα της ΕΕ να συμφωνήσουν όσον αφορά την ενσωμάτωση υποχρεωτικών εκ των προτέρων όρων σχετικά με την προσβασιμότητα και την αναπηρία στον υφιστάμενο κανονισμό κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, στα μέσα εξωτερικής βοήθειας και σε άλλα μέσα χρηματοδότησης.
Με το πέρας της ψηφοφορίας, ο κ. Βαρδακαστάνης προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση: «Η οικονομική κρίση και τα συνεπόμενα μέτρα λιτότητας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη ως δικαιολογία για να υπονομευτεί ο σεβασμός της προσβασιμότητας ως ανθρώπινου δικαιώματος. Ταυτόχρονα πρέπει να συνεκτιμώνται οι ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές: η ελευθερία επιλογής και κυκλοφορίας, η ανεξάρτητη διαβίωση, η αξιοπρεπής στέγαση, η συμμετοχή και ο καθολικός σχεδιασμός. Μια προσέγγιση της αναπηρίας συνολικά με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαίνει ότι η ΕΕ, ως συμβαλλόμενο μέλος στη Σύμβαση, και όλοι οι πολίτες της έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία όλοι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, να έχουν τη δυνατότητα να απολαύουν πλήρως των ατομικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τους».
Ακολουθεί η γνωμοδότηση :
Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ
του ειδικευμένου τμήματος
Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών
με θέμα
«Η προσβασιμότητα ως ανθρώπινο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες»
(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
_____________
Εισηγητής: ο κ. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ
_____________
Προς τα μέλη του ειδικευμένου τμήματος «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών»
ΣΗΜ.: Το παρόν έγγραφο θα εξεταστεί κατά τη συνεδρίαση που θα πραγματοποιηθεί στις 19 Νοεμβρίου 2013 και ώρα 10:00. Για την έγκαιρη μετάφρασή τους, οι ενδεχόμενες τροπολογίες πρέπει να υποβληθούν γραπτώς στη γραμματεία του τμήματος το αργότερο έως τις 14 Νοεμβρίου 2013 και ώρα 10.00 (διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: ten@eesc.europa.eu).
Το έγγραφο εστάλη για μετάφραση στις: 29 Οκτωβρίου 2013
Υπάλληλος διοίκησης: ο κ. Nuno QUENTAL
Ομάδα μελέτης: Πρόεδρος: ο κ. MORDANT (BE-II)
Η προσβασιμότητα ως ανθρώπινο δικαίωμα
Εισηγητής: ο κ. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ (GR-III)
Μέλη: ο κ. ABILDGAARD (DK-III)
η κ. ANCA (LV-III)
η κ. CARR (EE-II)
η κ. DRBALOVA (CZ-I) (άρθ. 62 – κ. ZBORIL)
ο κ. GRAF VON SCHWERIN (DE-II)
ο κ. HADJIYSKY (BG-I)
ο κ. HEINISCH (DE-III) (άρθ. 62 – κ. WOLF)
ο κ. MORGAN (UK-I)
ο κ. PEZZINI (IT-I)
η κ. PREIDIENE (LT-II)
Εμπειρογνώμονας
Ο κ. GÜEMES (για τον εισηγητή/την Ομάδα IIΙ)
1.1 Η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να αναγνωρίσουν ότι το άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (εφεξής ΣΗΕΔΑΑ) συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα αυτό καθεαυτό και ότι, ως εκ τούτου, η πλήρης εφαρμογή του πρέπει να οδηγήσει, μέσω νομοθετικών και πολιτικών μέτρων, στη δημιουργία των συνθηκών που είναι απαραίτητες προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους περιβάλλον και εκδήλωση της ζωής. Αυτό έχει καίρια σημασία για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματά τους. Η προσβασιμότητα ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
1.2 Η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα Όργανα, τους πολιτικούς φορείς και τους οργανισμούς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΕΟΚΕ, να προετοιμάσουν, σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό κίνημα των ατόμων με αναπηρία, ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα, μεταξύ άλλων, στις εγκαταστάσεις, τους ιστοτόπους και τα έγγραφά τους.
1.3 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η προσβασιμότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα τόσο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, όσο και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής.
1.4 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι πραγματοποιήθηκαν σημαντικά βήματα σε τομείς όπως οι μεταφορές και οι τηλεπικοινωνίες (π.χ. το Ψηφιακό Θεματολόγιο), αλλά χρειάζονται περισσότερες δράσεις και στην εσωτερική αγορά.
1.5 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η έλλειψη προσβασιμότητας αποτελεί διάκριση αυτή καθεαυτή και, για τον λόγο αυτόν, υπογραμμίζει την ανάγκη να θεσπισθεί νομοθεσία της ΕΕ κατά των διακρίσεων, απευθύνει δε έκκληση στο Συμβούλιο να ενεργήσει ώστε να απεμπλακεί η πρόταση οδηγίας για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης εκτός του χώρου εργασίας (άρθρο 19 της ΣΛΕΕ).
1.6 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα.
1.7 Η ΕΟΚΕ καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνουν την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την προσβασιμότητα στους ιστοτόπους οργανισμών του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τη σχετική γνωμοδότηση TEN/507 της ΕΟΚΕ και τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία.
1.8 Η ΕΟΚΕ καλεί τα Όργανα της ΕΕ να συμφωνήσουν όσον αφορά την ενσωμάτωση υποχρεωτικών εκ των υστέρων όρων σχετικά με την προσβασιμότητα και την αναπηρία στον υφιστάμενο κανονισμό κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, στα μέσα εξωτερικής βοήθειας και σε άλλα μέσα χρηματοδότησης.
1.9 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η κρίση και τα συνεπόμενα μέτρα λιτότητας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη ως δικαιολογία για να υπονομευτεί ο σεβασμός της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος.
1.10 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, κατά την εφαρμογή της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος, πρέπει να συνεκτιμώνται οι ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές: η ελευθερία επιλογής και κυκλοφορίας, η ανεξάρτητη διαβίωση, ηαξιοπρεπής στέγαση, η συμμετοχή, ο καθολικός σχεδιασμός και η υποχρέωση πρόβλεψης.
1.11 Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή μηχανισμούς παρακολούθησης και εφαρμογής με τη συμμετοχή των οργανώσεων που εκπροσωπούν τα άτομα με αναπηρία.
1.12 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ακόλουθοι τομείς πολιτικής της ΕΕ πρέπει να έχουν διάσταση προσβασιμότητας: ικανότητα εφαρμογής του δικαίου, πολιτική συμμετοχή, απασχόληση, κρατικές ενισχύσεις, μεταφορές, εκπαίδευση, πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, έρευνα, εξωτερική πολιτική και στέγαση.
1.13 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα Όργανα της ΕΕ, κατά την εφαρμογή των ρυθμίσεων της ΣΗΕΔΑΑ, πρέπει να προβλέπουν μέσα προσβασιμότητας όπως η τυποποίηση, η εναρμόνιση, οι τεχνικές απαιτήσεις, τα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις, οι πολιτικές των εργατικών ενώσεων και οι συλλογικές συμβάσεις.
1.14 Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι στρατηγικές ευαισθητοποίησης αποτελούν καίριο μέσο επίτευξης του σεβασμού της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος από την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων βασικών φορέων όπως οι πολίτες, τα σχολεία και τα μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με το άρθρο 8 (ΣΗΕΔΑΑ).
1.15 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προσβασιμότητα πρέπει να συμπεριληφθεί στα προγράμματα σπουδών των επιστημονικών κλάδων (π.χ. αρχιτεκτονική, μηχανολογία, πληροφορική κλπ.).
1.16 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν υπάρχουν επαρκή στατιστικά μέσα για να καθιερωθεί η πρόσβαση ως ανθρώπινο δικαίωμα και, ως εκ τούτου, καλεί την Eurostat να φροντίσει για την ανάπτυξη ανάλογων μέσων.
1.17 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευση που ανέλαβε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της να συστήσει συντονιστική επιτροπή για την παρακολούθηση της υλοποίησης της ΣΗΕΔΑΑ.
2. Εισαγωγή
2.1 Μια προσέγγιση της αναπηρίας με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαίνει ότι η ΕΕ, ως συμβαλλόμενο μέλος στη ΣΗΕΔΑΑ, και όλοι οι πολίτες της έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία όλοι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, να έχουν τη δυνατότητα να απολαύουν πλήρως των ατομικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τους.
2.2 Ο ορισμός του ατόμου με αναπηρία σύμφωνα με τη ΣΗΕΔΑΑ στηρίζει και ενισχύει την προσέγγιση της αναπηρίας με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα: "Στα άτομα με αναπηρία περιλαμβάνονται τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, ψυχικές, νοητικές ή αισθητηριακές αναπηρίες οι οποίες, σε συνδυασμό με διάφορα εμπόδια, μπορεί να δυσχεραίνουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα".
2.3 Κατά τη σύναψη της ΣΗΕΔΑΑ, η ΕΕ συμπεριέλαβε σε αυτή κατάλογο αρμοδιοτήτων, αναπόσπαστο μέρος των οποίων αποτελεί η προσβασιμότητα. Η ΣΗΕΔΑΑ αποτελεί, μέχρι στιγμής, τη μοναδική Σύμβαση που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
2.4 Στην παγκόσμια έκθεση για την αναπηρία (2011) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Παγκόσμιας Τράπεζας τονίζεται ότι το δομημένο περιβάλλον, οι μεταφορές, η πληροφόρηση και οι επικοινωνίες είναι συχνά απρόσιτες στα άτομα με αναπηρίες .
2.5 Η πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον και τις δημόσιες συγκοινωνίες αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων με αναπηρία, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 13 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στο άρθρο 12 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ). Ομοίως, η πρόσβαση στην πληροφόρηση και την επικοινωνία θεωρήθηκε προϋπόθεση για την ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο άρθρο 19(2) του ΔΣΑΠΔ .
2.6 Το εστιακό σημείο της ΣΗΕΔΑΑ (που βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην εφαρμογή της ΣΗΕΔΑΑ, πράγμα που πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερα προορατικό τρόπο.
2.7 Στις 29 Οκτωβρίου 2012, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε τη θέσπιση ενός ανεξάρτητου πλαισίου παρακολούθησης το οποίο συγκροτείται από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
2.8 Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πλήρη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού φόρουμ των ατόμων με αναπηρία στο πλαίσιο αυτό και επισημαίνει την ανάγκη στενής συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στις σχετικές διεργασίες.
2.9 Η ΣΗΕΔΑΑ αναγνωρίζει το δικαίωμα της προσβασιμότητας στα άρθρα 9, 3 και 21.
2.10 Τα άρθρα της ΣΗΕΔΑΑ σχετικά με την προσβασιμότητα διαμορφώνουν ένα σημαντικό νομικό/πολιτικό θεματολόγιο αυτό καθεαυτό, το οποίο δεν μπορεί να εξετάζεται μεμονωμένα και, ως εκ τούτου, η προσβασιμότητα θα πρέπει να θεωρείται ως μοχλός και καταλύτης της άσκησης κάθε άλλου ατομικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτιστικού δικαιώματος.
2.11 Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η προσβασιμότητα έχει τύχει μεγαλύτερης προσοχής από τον νομοθέτη της ΕΕ και έχει συμπεριληφθεί, μεταξύ άλλων, σε τομείς πολιτικής όπως οι δημόσιες συμβάσεις, τα Διαρθρωτικά Ταμεία και άλλα χρηματοδοτικά μέσα, τα δικαιώματα των επιβατών, ο τομέας των τεχνικών προτύπων (τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας για τα άτομα μειωμένης κινητικότητας - ΤΠΔ ΑΜΚ) και η απασχόληση. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της γήρανσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
2.12 Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία (ΕΣΑ), το βασικό μέσο πολιτικής που εστιάζεται συγκεκριμένα στην αναπηρία, έθεσε συγκεκριμένους στόχους της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Μέσω της στρατηγικής αυτής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε τη δέσμευση να υποβάλει νομικά δεσμευτικά μέτρα για την επίτευξη της προσβασιμότητας, συμπεριλαμβανομένης και της διαδικτυακής, καθώς και την Ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα.
2.13 Το Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη αποτελεί ενδεδειγμένο πρότυπο για τη δρομολόγηση γενικών πολιτικών στρατηγικών, ενώ παράλληλα περιλαμβάνει ειδικές δράσεις για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία. Η πρόοδος στο θέμα της προσβασιμότητας θα μεταδοθεί στην κοινωνία και στην οικονομία γενικότερα, συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και προστιθέμενης αξίας. Η πλήρης εφαρμογή του θεματολογίου θα οδηγήσει σε μια ψηφιακή Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με αναπηρία.
2.14 Υπάρχει ανάγκη να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες προσβασιμότητας στην εσωτερική αγορά, καθώς θα ενισχύσουν τη διακρατική κινητικότητα στην Ευρώπη, διευκολύνοντας ταυτόχρονα την κινητικότητα των εργαζομένων και των ατόμων με αναπηρία. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε συστήματα δια βίου μάθησης. Οι ευρωπαϊκές στρατηγικές απασχόλησης πρέπει να προβλέπουν επίσης τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την επιμόρφωση όσων καθίστανται ανάπηροι κατά τη διάρκεια του ενεργού βίου τους.
2.15 Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση έναντι της αναπηρίας, συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας και της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρίες και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους. Η απουσία ολοκληρωμένων δεικτών για την αναπηρία από την εν λόγω στρατηγική έχει οδηγήσει σε έλλειψη προσοχής/ενημέρωσης και χορήγησης πόρων για την αναπηρία. Η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί τη θεμελιώδη στρατηγική για τη διασφάλιση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.
2.16 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη πολλές προσπάθειες και, συνεπώς, επιδοκιμάζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για οδηγία σχετικά με την προσβασιμότητα στους ιστότοπους οργανισμών του δημόσιου τομέα.
2.17 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υλοποιήσει τη δέσμευσή της και να προτείνει μια νομικά δεσμευτική ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις και αναβολές.
2.18 Η οικονομική κρίση έχει δραματικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης. Τα πρότυπα προσβασιμότητας υποβαθμίζονται με συνέπεια να δημιουργούνται πιο απρόσιτες κοινωνίες. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι όλες οι οικογένειες πλήττονται από την οικονομική κρίση, αλλά οι οικογένειες παιδιών με αναπηρία πλήττονται με δυσανάλογα σκληρό τρόπο .
2.19 Η ΕΕ πρέπει να υιοθετήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για να διασφαλίσει την πρόσβαση των παιδιών με αναπηρία σε όλα τα περιβάλλοντα και όλες τις εκδηλώσεις της ζωής.
2.20 Η Ευρώπη χρειάζεται μια χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και προσβασιμότητα ως βασική προϋπόθεση για την επίτευξη βιωσιμότητας και, ειδικότερα, για την υλοποίηση της κοινωνικής της διάστασης, στον αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης, καθώς και για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής μέσω της ένταξης των ατόμων με αναπηρία.
3. Η πρόσβαση ως ανθρώπινο δικαίωμα
3.1 Η ΕΟΚΕ πιστεύει στην ανάγκη μετατροπής της έννοιας της «Πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος» σε πολιτική και λειτουργική αντίληψη. Αποτελεί έννοια που αφορά όλη την κοινωνία και όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία.
3.2 Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το δικαίωμα πρόσβασης, τόσο ως ανθρώπινο δικαίωμα όσο και σε συνάρτηση με το πολιτικό θεματολόγιο, θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό κατά τους ακόλουθους δύο τρόπους:
ως αυτοτελές ανθρώπινο δικαίωμα, που αφορά τη δυνατότητα συμμετοχής, δράσης, χρήσης και επικοινωνίας, καθώς και αυτόνομης και ασφαλούς ενημέρωσης, και
ως ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο συναρτάται με την πραγμάτωση και άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πράγμα που το καθιστά βασικό μοχλό και καταλύτη.
3.3 Η ΕΟΚΕ αποδέχεται τις κατευθυντήριες γραμμές της ΣΗΕΔΑΑ για την περαιτέρω ανάπτυξη της έννοιας της πρόσβασης και πιστεύει ότι η χάραξη πολιτικής σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
την παροχή στα άτομα με αναπηρίες της δυνατότητας να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και
την υιοθέτηση μέτρων στα οποία να περιλαμβάνεται ο προσδιορισμός και η εξάλειψη των κωλυμάτων και των φραγμών στην προσβασιμότητα.
3.4 Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανάγκη διασφάλισης της ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων (σε σχέση με τη ζωή σε κοινότητες και τον κοινοτικό βίο) που αναφέρεται στο άρθρο 19 της ΣΗΕΔΑΑ, διαμέσου των ακόλουθων τριών βασικών δράσεων:
επιλογή από τα άτομα με αναπηρίες του χώρου διαβίωσής τους ανάλογα με τις προσωπικές τους προτιμήσεις•
διασφάλιση της απαιτούμενης στήριξης προκειμένου να απολαύουν των ίδιων δικαιωμάτων με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας και
διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στις γενικές υπηρεσίες που παρέχονται στο σύνολο του πληθυσμού.
3.5 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να είναι σε θέση να προβαίνουν σε ανεξάρτητες και αυτόνομες επιλογές, σε ισότιμη βάση με τους υπολοίπους .
3.6 Η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση της «Παγκόσμιας Έκθεσης για τις συνθήκες διαβίωσης και την ένταξη στην κοινωνία», που εκπονήθηκε πρόσφατα από την οργάνωση «Inclusion International», σύμφωνα με την οποία τα άτομα με νοητικές αναπηρίες στερούνται βασικών δικαιωμάτων πρόσβασης τόσο απαραίτητων, όσο η κατοχή των κλειδιών του σπιτιού τους, το δικαίωμα πρόσβασης σε εμπορικές υπηρεσίες, το δικαίωμα να αποφασίζουν πού θα επιθυμούσαν να κάνουν έναν περίπατο ή το δικαίωμα να μεταβούν σε παιδική χαρά μαζί με τους συμμαθητές τους.
3.7 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ιδρυματοποίηση αποτελεί ακραία παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, συγχρόνως, ατυχή συνέπεια της ανάπτυξης των κοινωνικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, εν συγκρίσει προς άλλες περιοχές του κόσμου, αφορά δε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανεξαρτήτως του βιοτικού τους επιπέδου. Οι στρατηγικές αποϊδρυματοποίησης πρέπει να συνοδεύονται από την ανάπτυξη εναλλακτικών υπηρεσιών με βάση την κοινότητα, δεδομένου ότι χωρίς τις υπηρεσίες αυτές δεν μπορεί να υπάρξει βελτίωση. Τα άτομα με αναπηρία καταλήγουν ως άστεγοι.
3.8 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η έννοια του "φραγμού" δεν πρέπει να περιορίζεται απλώς στον φυσικό φραγμό, αλλά να περιλαμβάνει και τους φραγμούς που θέτουν τόσο οι συμπεριφορές και η νομοθεσία όσο και η πολιτική, οι στάσεις, τα έθιμα, η έλλειψη ευαισθητοποίησης και οι πολιτισμικές διακρίσεις. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η άρση των εν λόγω φραγμών ωφελεί το σύνολο της κοινωνίας.
3.9 Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην αναγνώριση της νοηματικής γλώσσας και άλλων μορφών επικοινωνίας των κωφών, καθώς και στα μορφότυπα μετατροπής της ομιλίας σε κείμενο για άτομα με προβλήματα ακοής. Πρέπει επίσης να υπάρχουν μέσα προμήθειας εγγράφων σε γραφή μπράιγ και εκφωνητές κειμένου οθόνης για τυφλούς, καθώς και ευανάγνωστες πληροφορίες για άτομα με διανοητική αναπηρία και διαταραχές συμπεριφοράς.
3.10 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η σήμανση, η πρόσβαση σε πληροφορίες και η επικοινωνία, οι υπηρεσίες υποστήριξης, ο προσανατολισμός και η μετακίνηση εντός και μέσω κτιρίων είναι ζωτικής σημασίας για πολλά άτομα με αναπηρία, κυρίως για εκείνα που πάσχουν από νοητική κόπωση.
3.11 Η ΕΟΚΕ επισημαίνει δύο βασικά σημεία τα οποία πρέπει να συνεκτιμηθούν στην ανάλυση της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος:
ο όρος "εύλογη διευκόλυνση" σημαίνει την «απαραίτητη και κατάλληλη τροποποίηση και προσαρμογή, η οποία δεν επιφέρει δυσανάλογο ή περιττό φόρτο εργασίας, όταν αυτό είναι απαραίτητο σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, προκειμένου να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαύσουν ή να ασκήσουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες τους σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα (άρθρο 2 της ΣΗΕΔΑΑ)». Σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει η εύλογη διευκόλυνση να αντικαθιστά την υποχρέωση να διασφαλίζεται η προσβασιμότητα στις υποδομές, στο δομημένο περιβάλλον, στις υπηρεσίες και στα αγαθά σύμφωνα με τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού. Η εύλογη διευκόλυνση επιδιώκει να διασφαλίσει την ατομική δικαιοσύνη με την έννοια της μη εισαγωγής διακρίσεων και της ισότητας, λαμβάνοντας υπόψη την αξιοπρέπεια, την αυτονομία και τις ατομικές επιλογές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια γενική βελτίωση των προτύπων προσβασιμότητας οδηγεί σε μια πιο εύλογη διευκόλυνση,
η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αρχή της «δυσανάλογης ή περιττής επιβάρυνσης» πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και καλεί, ως εκ τούτου, τις δημόσιες αρχές να ελέγχουν και να προωθούν την υλοποίηση εύλογων διευκολύνσεων μέσω διαφόρων εναλλακτικών τρόπων (κονδύλια, δημόσιες συμβάσεις κλπ.). Σε αυτά πρέπει να περιλαμβάνεται και μια αξιολόγηση των επιπτώσεων, στα πλαίσια της οποίας το δικαίωμα του πολίτη υπερισχύει των αναγκών του παρόχου. Κρίνεται σημαντικό να ληφθούν μέτρα ώστε οι εξαιρέσεις από την εφαρμογή της αρχής των εύλογων διευκολύνσεων να είναι ελάχιστες.
3.12 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο «καθολικός σχεδιασμός» (Universal Design) πρέπει να καταστεί κατευθυντήρια αρχή για τη διασφάλιση της πλήρους πρόσβασης στην κοινωνία και να μετουσιωθεί σε λειτουργική απαίτηση της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, παραδείγματος χάρη μέσω της συμπερίληψής του στα άρθρα ενός κανονισμού . Ο καθολικός σχεδιασμός πρέπει να συνοδεύεται από την ανάπτυξη περαιτέρω βοηθητικών συσκευών και τεχνολογιών.
3.13 Η συμμόρφωση με την υποχρέωση πρόβλεψης μπορεί να αποφέρει τεράστια οφέλη για τα άτομα με αναπηρία, προκρίνοντας τις ανάγκες τους πριν αυτές πραγματικά προκύψουν. Από τη σκοπιά του προϊόντος ή της υπηρεσίας, αυτό θα απαιτήσει εν λόγω πιθανές ανάγκες να λαμβάνονται υπόψη κατά τη φάση του σχεδιασμού.
3.14 Πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ, αφενός, της υποχρέωσης να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε όλα τα αντικείμενα που μόλις σχεδιάστηκαν, κατασκευάστηκαν ή παράχθηκαν, στις υποδομές, τα εμπορεύματα, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, και, αφετέρου, της υποχρέωσης να αίρονται τα εμπόδια και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο υπάρχον φυσικό περιβάλλον, τις μεταφορές, την πληροφόρηση και την επικοινωνία, καθώς και σε υπηρεσίες που είναι προσιτές στο ευρύ κοινό. Τα συμβαλλόμενα κράτη έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν και τις δύο αυτές προσβάσεις, αλλά καθώς η πρώτη υλοποιείται σταδιακά, τα συμβαλλόμενα κράτη πρέπει να καθορίζουν σαφή και σταθερά χρονοδιαγράμματα, διαθέτοντας επαρκείς πόρους για την άρση των υφιστάμενων εμποδίων .
3.15 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η παροχή προσωπικής βοήθειας (συμπεριλαμβανομένης της «άμεσης βοήθειας», όπως αναφέρεται στη ΣΗΕΔΑΑ) αποτελεί θεμελιώδη στοχοθετημένη δράση για τη διασφάλιση της άσκησης ορισμένων δικαιωμάτων από τα άτομα με αναπηρία.
3.16 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η μη διακριτική μεταχείριση αποτελεί μέσο ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο όμως δεν επαρκεί εάν δεν συνοδεύεται και από άλλα μέσα, όπως η ανάληψη θετικής δράσης, η τυποποίηση, η κατάρτιση και η προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στους εργοδότες, τους πολιτικούς μηχανικούς, τους αρχιτέκτονες, τους δικηγόρους, τους οικονομολόγους. Η κατάρτιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα τους. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να σημειωθεί πρόοδος σε ό,τι αφορά την τρέχουσα πρόταση οδηγίας για την εφαρμογή της αρχής της ισότιμης μεταχείρισης εκτός εργασίας (σύμφωνα με το άρθρο 19 της ΣΛΕΕ).
3.17 Δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει ουσιαστική εφαρμογή των υποχρεώσεων πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος χωρίς τη διασφάλιση της ουσιώδους και εποικοδομητικής συμμετοχής των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 (3) και 33 περί προσβασιμότητας. Η συμμετοχή αυτή μπορεί να διασφαλιστεί εάν οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία λαμβάνουν τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για να αναπτύσσουν τις υποστηρικτικές τους δράσεις. Η ΕΟΚΕ ζητά να εξασφαλίζει το πρόγραμμα για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα, το οποίο θα αντικαταστήσει το πρόγραμμα PROGRESS, το ίδιο επίπεδο οικονομικής στήριξης στις κεντρικές και εξειδικευμένες οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία.
3.18 Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι ο βαθμός στον οποίο τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφέρει μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών, και ότι η ανισορροπία αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω αποτελεσματικών πολιτικών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
3.19 Οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες στην ΕΕ θα πρέπει να συμπεριλάβουν την προσβασιμότητα στις πολιτικές διαφορετικότητας, προάγοντας τη σύλληψη σχεδίων διαφορετικότητας.
3.20 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την επίδραση που έχει η προσβασιμότητα στην κοινωνική συνοχή και στη βιωσιμότητα και, συνεπώς, οι στρατηγικές της ΕΕ πρέπει να περιλαμβάνουν την προσβασιμότητα μεταξύ των μέσων υλοποίησης των στόχων τους.
3.21 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι γυναίκες με αναπηρία υφίστανται περιορισμούς των δικαιωμάτων τους, σε τομείς όπως αυτοί της υγείας, της κοινωνικής ένταξης, της εκπαίδευσης και της απασχόλησης, οι οποίοι έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, των προβλημάτων υγείας, της ανεργίας και της φτώχειας. Το ίδιο ισχύει και για άλλα ευάλωτα άτομα με αναπηρία, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα που χρειάζονται υψηλού επιπέδου υποστήριξη και αντιμετωπίζουν σοβαρούς περιορισμούς των δικαιωμάτων πρόσβασής τους.
3.22 Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι σημερινοί νέοι είναι το μέλλον και ότι πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες πρόσβασης έτσι ώστε να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους. Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ να μεριμνήσει ώστε οι πολιτικές για τη νεολαία να περιλαμβάνουν μια ειδική διάσταση στήριξης των νέων με αναπηρία.
4. Αντίκτυπος στη νομοθεσία και στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της ΕΕ
4.1 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, μετά την υπογραφή της ΣΗΕΔΑΑ εκ μέρους της ΕΕ, κάθε ανάλογη πολιτική/νομική πρωτοβουλία που δρομολογείται από την ΕΕ θα πρέπει να εξετάζεται με την προοπτική να διασφαλίζει την αυτόνομη διαβίωση και την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, καθώς και την εξάλειψη των διαφόρων κωλυμάτων και φραγμών. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στους ισχύοντες κανονισμούς της ΕΕ, ορισμένοι εκ των οποίων αναφέρονται στη δήλωση αρμοδιοτήτων.
4.2 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εσωτερική αγορά θα μπορούσε να αναπτυχθεί κατά τρόπον ώστε να συμπεριλαμβάνει την αναπηρία, την τυποποίηση και την εναρμόνιση ως μέσο εκσυγχρονισμού της εσωτερικής αγοράς προκειμένου να καταστεί αυτή πιο ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχει μια οικονομία της αναπηρίας.
4.3 Η ΕΟΚΕ ζητεί την κατάρτιση σχετικού θεματολογίου της ΕΕ βασισμένου στις δύο ακόλουθες συνιστώσες:
στο ανθρώπινο δικαίωμα πρόσβασης και
στη συμπερίληψη της προσβασιμότητας στη διαδικασία χάραξης και άλλων γενικών πολιτικών.
4.4 Η ΕΟΚΕ θεωρεί την πρόσβαση θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο επιβάλλει την κατάρτιση ειδικού πολιτικού θεματολογίου και καλεί επίμονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση σχετικά με ένα θεματολόγιο για τα δικαιώματα πρόσβασης στα πλαίσια της χάραξης πολιτικής της.
4.5 Η ΕΟΚΕ ζητά να αναλυθούν οι ακόλουθοι τομείς από την άποψη της πρόσβασης ως θεμελιώδους δικαιώματος:
η πρόσβαση σε ορισμένες υπηρεσίες και κοινωνικές πολιτικές απαιτεί πλήρη ικανότητα εφαρμογής του δικαίου. Η ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίσει την εναρμόνιση των αρχών που διέπουν την ικανότητα εφαρμογής του δικαίου για τα άτομα με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση•
νομική κατοχύρωση του δικαιώματος πολιτικής συμμετοχής και του δικαιώματος ψήφου των ατόμων αναπηρία σε όλες τις εκλογές (τοπικές και εθνικές), ιδίως στις ευρωπαϊκές, με τη διασφάλιση της πρόσβασης στα εκλογικά τμήματα, στις κάλπες, στην ενημέρωση από τα πολιτικά κόμματα κλπ.
ατομικά δικαιώματα (όπως το δικαίωμα ιδιοκτησίας, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα αυτονομίας, το δικαίωμα στην ασφάλεια κλπ). Η πρόσβαση σε αυτά τα βασικά ατομικά δικαιώματα πρέπει να διασφαλιστεί με την ανάληψη ενωσιακής δράσης, στην οποία θα συμπεριλαμβάνεται η προσωπική συνδρομή, έτσι ώστε τα άτομα με αναπηρία να έχουν την ελευθερία επιλογής προκειμένου να απολαύουν προσβασιμότητας.
4.6 Η ΕΟΚΕ ζητεί να αναπτυχθούν συγκεκριμένες δράσεις στους ακόλουθους τομείς, από την άποψη της πρόσβασης ως ανθρώπινου δικαιώματος: πρόληψη των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στα πρότυπα προσβασιμότητας και ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία• παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση • πρόγραμμα για την πρόσβαση σε κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα (κοινωνικές σχέσεις, αναψυχή, τουρισμός)• διεθνής συνεργασία, οικονομικές-εμπορικές συμφωνίες και θέση της ΕΕ για θέματα όπως οι φυσικές καταστροφές και η αναπτυξιακή συνεργασία, οι αναπτυξιακοί στόχοι της Χιλιετίας (ΑΣΧ), οι αιτούντες άσυλο, ο ΟΗΕ και το ΔΝΤ• στον τομέα της έρευνας, το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020• πρόσβαση στη στέγαση, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής στεγαστικής μέριμνας• ο αθλητισμός, ως μέσο κοινωνικής ένταξης, με πρόσβαση σε κτίρια, εγκαταστάσεις, προγράμματα κλπ.
4.7 Η ένταξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της συλλογικής δράσης όλων των ενδιαφερόμενων φορέων σε διάφορους τομείς των θεμελιωδών δικαιωμάτων:
τα πολιτικά κόμματα της ΕΕ θα πρέπει να προβλέπουν στις εσωτερικές τους διαδικασίες τρόπους συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία. Οι κοινωνικοί εταίροι οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι συλλογικές συμβάσεις περιλαμβάνουν τα άτομα με αναπηρία, προβλέποντας τρόπους πρόσβασης στην απασχόληση και εύλογες προσαρμογές. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συλλογική σύμβαση της ΕΕ για αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και απευθύνει έκκληση για την πλήρη εφαρμογή αυτής της συμφωνίας σε εθνικό επίπεδο•
οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) θα πρέπει να προωθούν δράσεις οι οποίες να περιλαμβάνουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις γενικές κοινωνικές απαιτήσεις τους• οι εγκαταστάσεις, οι ιστότοποι, οι εσωτερικές διαδικασίες και οι πολιτικές πρόσληψης θα πρέπει να είναι προσβάσιμες•
4.8 Η ΕΟΚΕ ζητεί τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής για την τυποποίηση και την προσβασιμότητα κατά την ανάπτυξη τεχνολογίας.
4.9 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η προσβασιμότητα θα επιτρέψει να αναπτυχθούν δραστηριότητες σε νέους τομείς στους οποίους απαιτούνται νέες δεξιότητες, ιδίως στον τομέα των ΤΠΕ. Τα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να ξεπεράσουν το ψηφιακό χάσμα με την υποστήριξη στοχοθετημένων πολιτικών της ΕΕ.
4.10 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι χρειάζεται ανάπτυξη ικανοτήτων από όλους τους ενδιαφερομένους φορείς: δημόσιες αρχές, ιδιωτικές επιχειρήσεις, κοινωνία των πολιτών και οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις ΜΜΕ.
4.11 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθεί στην προ πολλού αναληφθείσα δέσμευσή της να παρουσιάσει μια νομικά δεσμευτική Ευρωπαϊκή Πράξη για την προσβασιμότητα.
4.12 Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την υποβολή της πρότασης σχετικά με την προσβασιμότητα των ιστοτόπων οργανισμών του δημόσιου τομέα και επαναλαμβάνει τις συστάσεις που διατύπωσε στη γνωμοδότηση TEN/507
το Διαδίκτυο (υπηρεσίες και περιεχόμενο) έχει αναδειχθεί σε κύριο μέσο εξεύρεσης εργασίας, απόκτησης πληροφοριών, πρόσβασης στην εκπαίδευση, πραγματοποίησης αγορών και κοινωνικοποίησης•
οι διαδικτυακές υπηρεσίες περιεχομένου πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους τους φορείς (επιχειρήσεις ή οργανισμούς του δημόσιου τομέα).
4.13 Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμπερίληψη των κριτηρίων προσβασιμότητας και των προϋποθέσεων αναπηρίας στους κανονισμούς των Διαρθρωτικών Ταμείων και σε άλλους τομείς, όπως οι μεταφορές και τα δικαιώματα των επιβατών.
4.14 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η διάσκεψη των Προέδρων της ΕΕ για θέματα αναπηρίας και η συνεδρίαση των Γενικών Διευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της ΣΗΕΔΑΑ πρέπει να διεξάγονται τακτικά, όπως έχει ανακοινωθεί, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού κινήματος των ατόμων με αναπηρία με στόχο την πολιτική παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής της ΣΗΕΔΑΑ, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για την προσβασιμότητα.
4.15 Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, αν και η παρεχόμενη χρηματοδότηση είναι σαφώς ανεπαρκής, εντούτοις η συμπερίληψη της πρόσβασης μεταξύ των κριτηρίων που ισχύουν για τα υφιστάμενα συστήματα χρηματοδότησης θα επιφέρει κάποια βελτίωση σε αυτόν τον τομέα: Διαρθρωτικά Ταμεία, δέσμη μέτρων κοινωνικών επενδύσεων, μελλοντικός γενικός κανονισμός απαλλαγής ανά κατηγορία για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της απασχόλησης, κατευθυντήριες γραμμές για τα ΔΕΔ-Μ.
4.16 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να βελτιωθούν τόσο η πρόσβαση στα ΜΜΕ όσο και η προβολή των αναγκών των ατόμων με αναπηρία σε αυτού του είδους τα μέσα.
5. Παρακολούθηση
5.1 Η ΕΟΚΕ ζητά να αναπτυχθεί μια στρατηγική για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών, η οποία αποτελεί, κατά τη γνώμη της, τον μοναδικό τρόπο που διασφαλίζει την πλήρη υλοποίηση της προσβασιμότητας. Χρειάζεται επίσης να πραγματοποιηθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης των ατόμων με αναπηρία και όλων των άλλων πολιτών σχετικά με τα δικαιώματα πρόσβασης.
5.2 Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την απουσία σχετικών δεικτών και καλεί την EUROSTAT να διαμορφώσει μια στρατηγική για την ανάπτυξη ειδικών δεικτών βασιζόμενων τους δείκτες του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) και το Σχέδιο Γενικού Σχολίου της επιτροπής ΣΗΕΔΑΑ για το άρθρο 9.
5.3 Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση να ενσωματωθούν στα πρότυπα σαφή κριτήρια προσβασιμότητας και μηχανισμοί παρακολούθησης (δομημένο περιβάλλον, υποδομές, λειτουργικά συστήματα για ταμπλέτες και smartphones και εντολή 376 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας των προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ). Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να συμμετέχουν πλήρως σε όλα τα στάδια ανάπτυξης των προτύπων.
5.4 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να δημιουργηθούν ισχυρά συστήματα εφαρμογής, τα οποία δεν υπάρχουν επί του παρόντος στην Ευρώπη. Η συνεργασία στον τομέα αυτό θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί.
5.5 Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι επιβάλλεται να χρησιμοποιηθούν οι μηχανισμοί παρακολούθησης που θα προβλέπονται στον μελλοντικό κανονισμό περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εκ των προτέρων παρακολούθηση των προϋποθέσεων αναπηρίας καθώς και η πλήρης συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων ατόμων με αναπηρία στην παρακολούθηση.
5.6 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι ευρωπαϊκές και εθνικές επιμορφωτικές στρατηγικές πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων και των πανεπιστημίων.
5.7 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευση που διατύπωσε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις όσον αφορά τη σύσταση μιας συντονιστικής επιτροπής για την παρακολούθηση της υλοποίησης της ΣΗΕΔΑΑ από την ΕΟΚΕ στο πλαίσιο της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της ως πολιτικού φορέα.
5.8 Απαιτείται να προαχθεί ένα ευρωπαϊκό σύστημα μηχανισμών πιστοποίησης της προσβασιμότητας. Οι οργανώσεις ατόμων με αναπηρία πρέπει να συμμετάσχουν σε αυτό.
5.9 Η διάσταση της προσβασιμότητας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις εκτιμήσεις νομικών και πολιτικών επιπτώσεων της ΕΕ. Πρέπει να δημιουργηθούν τα εργαλεία για την προαγωγή αυτής της πρόσβασης με ενιαίο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη.
5.10 Η ΕΟΚΕ ζητεί να παρακολουθείται η εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης και της ΕΟΚΕ) και υπενθυμίζει ότι πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε κτίρια, σε πολιτικές πρόσληψης και στην ενημέρωση (σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή). Κατά την αναθεώρηση της στρατηγικής το 2015, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία σε αυτόν τον τομέα πολιτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου